‘De kracht van de liefde als wapen tegen de oorlog’ luidt het motto van de openluchtvoorstelling ‘Lysistrata’. Ontleend aan een oude Griekse komedie, vormt deze eigentijdse productie een nieuwe start voor het amfitheatertje op landgoed De Oxerhof.

(De Stentor, katern Uit & Thuis, 25-08-2016)

Het was initiator en producer Willem Westermann die het ontdekte: een half verborgen amfitheatertje tussen riet en struiken. Ruim twintig jaar geleden in een vlaag van enthousiasme neergezet op landgoed De Oxerhof, maar nooit helemaal afgebouwd. Op enkele concerten en voorstellingen na gebeurde niets mee.
,,Maar daar komt nu verandering in,” zegt regisseur Yvon Haan uit Deventer. ,,Wij vinden het een fascinerende plek. En als het aan ons ligt, wordt ‘Lysistrata’ de start van een regionale theatertraditie.”

Locatie

‘Lysistrata’ is een beroemde komedie van de Griekse toneelschrijver Aristophanes. De oerpremière vond plaats in 411 voor Christus, ongetwijfeld eveneens in een amfitheater. Het verhaal speelt zich af tijdens de Peloponnesische oorlog tussen de stadstaten Athene en Sparta.
Het team van Theater Oxerhof koos bewust voor ‘Lysistrata’ vanwege de locatie. Ten eerste om het anti-oorlogsthema in relatie tot de geschiedenis van het landgoed. Niet alleen hadden tijdens de Tweede Wereldoorlog de nazi’s hier een hoofdkwartier, maar ook werden er één dag voor de bevrijding tien verzetsstrijders geëxecuteerd. Een monument op landgoed De Oxerhof verwijst naar deze tragedie. ,,En oorlog en geweld zijn helaas nog dagelijks in het nieuws,” beseft Yvon Haan. ,,Dus ‘Lysistrata’ is van alle tijden.”
Ten tweede was Aristophanes bevriend met de filosoof Socrates. Weliswaar hield hij er persoonlijk meer conservatieve opvattingen op na, maar zijn filosofische interesse stond buiten kijf. En laat nu in het negentiende-eeuwse hoofdgebouw van De Oxerhof een Studiecentrum voor Praktische Filosofie zijn gevestigd.
Ten derde is er de prominente rol van veerman Charon, die overledenen over de rivier de Styx naar het dodenrijk roeide. ,,En die Styx is er ook al!” lacht Haan. ,,Achter de zuilen van het amfitheatertje ligt namelijk een langwerpige vijver, dus dat is onze Styx.”

Sancties

Lysistrata (haar naam betekent ‘zij die het leger ontbindt’) is een jonge Atheense vrouw met een kordaat karakter. Net als veel andere vrouwen is zij het jarenlange strijdgewoel tussen de Atheense en Spartaanse mannen meer dan zat.
Daarom belegt ze een vrouwenbijeenkomst waar ze haar plan ontvouwt: alle vrouwen moeten zich verenigen en een wapenstilstand afdwingen door de mannen de toegang tot hun bed te ontzeggen. Na enige aarzeling gaat men akkoord en worden er concrete sancties afgesproken.
Aristophanes schroomde niet om de dames daarbij een serie seksuele standjes uitdrukkelijk te laten benoemen. Ook elders kenmerkt de oorspronkelijke komedie zich door nogal platte humor, één van de redenen dat Yvon Haan de tekst grondig bewerkte. ,,Niet uit preutsheid, maar omdat Aristophanes’ humor niet meer van deze tijd is. Wij vinden dat nu niet grappig meer. Wat ik wel heb gedaan, is de man/vrouw-clichés naar voren halen. Want of je het nu wilt erkennen of niet, gaandeweg kom je erachter dat veel ervan toch waar zijn.”
Nog een eigen idee van Haan: de introductie van de goden als personages. ,,In het stuk van Aristophanes is weliswaar sprake van goden, maar die verschijnen niet zelf ten tonele. Mij leek het juist interessant om hen erbij te betrekken, als een soort maatschappelijke bovenlaag, en te laten zien hoe zij eigenlijk degenen zijn die aan de touwtjes trekken.”

Elektrische gitaar

Opmerkelijk is dat de ruim dertig acteurs, zangers, steltlopers, dansers en andere betrokkenen allemaal uit de omgeving afkomstig zijn: van de choreograaf en kostuumontwerper tot en met de keurslagerij die na afloop een ‘Griekse barbecue’ verzorgt. Het is een echt regionaal evenement, geleid door professionals en merendeels neergezet door geselecteerde amateurs.
Voor de muziek tekent gitarist/componist Karel Tadema. ,,Een mix van hedendaags en oud idioom. Hij gebruikt ook oude Griekse toonsoorten. Maar het is niet zo dat we teruggaan naar die tijd, het zijn alleen elementen die hij erin verwerkt. Karel heeft de muziek in zijn studio opgenomen. Bij de uitvoering neemt hij zijn elektrische gitaar mee.” En ja, er wordt ook gezongen, bevestigt Haan. “Niet een duidelijk, herkenbaar tonaal zingen; meer een soort van ‘zingspreken’.”

Vanaf 28 augustus is het sobere openluchttheatertje dus weer in functie. Gezien de ligging in de vrije natuur was het tijdens de eerste repetities wel behelpen met de Spartaanse voorzieningen, vertelt Yvon Haan lachend: ,,We moesten er zelf elektra heen brengen. En er was geen wc, om maar iets te noemen. Maar wanneer straks de bezoekers komen, is dat allemaal geregeld, hoor!”

‘Lysistrata’. Landgoed Oxerhof bij Deventer, 28 aug. t/m 11 sept. 2016
Zie www.theateroxerhof.nl