‘Een hybride sopraan’, zo typeerde muziekjournalist Louis Gauthier haar. In januari nog pleitte ze in het Radio 4-programma Diskotabel tegen de ‘verzuiling’ in de muziek.
Klaartje van Veldhoven kijkt altijd reikhalzend uit naar nieuwe ontmoetingen en beijvert zich voor verbinding van stijlen en culturen. Haar nieuwe cd ‘Normal Gets You Nowhere’ laat horen wat dat oplevert.

(Luister 724, mei  2017)

“…van de andere kant vind ik ook dat er op Radio 1 meer klassieke muziek zou mogen klinken, waarom klinkt daar alleen maar popmuziek? Ik ben gewoon tegen een soort verzuiling, omdat die over het algemeen geen verrijking oplevert maar versmalling. En dat is wat mij betreft niet de kant die het überhaupt met de wereld op moet gaan.”

Een krachtig credo, terloops neergetikt als comment op de Facebookpagina van NTR Podium. Een credo dat Klaartje van Veldhoven ook gretig praktiseert. Zo ingetogen en stijlgetrouw ze als ze het weemoedige lied ‘Amarilli’ van Caccini zingt, zo vrijmoedig improviseert ze op haar nieuwe cd met slagwerker Vinsent Planjer. Een fraai voorbeeld van verbinding tussen culturen is de Arabische melodie ‘Ramani’ die ze combineerde met het gedicht van Louise de Vilmorin, ‘C’est ainsi que tu es’, dat ook door Poulenc is getoonzet. Altijd ontvankelijk voor nieuwe indrukken, geeft ze vaak de voorkeur aan een kronkelig zijpad boven de gebaande wegen. Immers, normaal doen brengt je nergens – aldus het motto van haar nieuwe album.

Terwijl Mark Rutte ons juist opriep om normaal te doen.

Klaartje van Veldhoven: “Ja, die slogan viel min of meer toevallig samen met mijn keuze voor deze titel. Maar ik heb daar ook bewust en uitgebreid bij stilgestaan, want ‘Normal gets you nowhere’ is natuurlijk best een behoorlijk statement. Eerlijk gezegd heb ik me wel gestoord aan de kreet ‘Doe normaal’. Sowieso valt er een hele discussie te voeren over wat je onder ‘normaal’ verstaat. Ik voel dat onbehagen ook telkens wanneer ik ouders tegen hun kinderen hoor roepen: ‘Zeg, doe es normaal!’ Hoe moeten die arme kinderen weten wat normaal is?
Bovendien, het loslaten van sommige conventies brengt mij persoonlijk juist verder. Als ik zelf altijd ‘normaal’ had gedaan, zou het pad dat ik bewandel mij niet hebben gebracht op de plek waar ik nu ben.”

Bijvoorbeeld bij het ‘Klaglied’ van Buxtehude met accordeon, zoals je eerder ook Bach hebt gezongen met Marieke Grotenhuis. Als luisteraar ervaar je het accordeon als een soort orgeltje.

“Ik werk al lang samen met Bert van den Brink als pianist en de laatste jaren is hij ook accordeon gaan doen. Bij Buxtehude mag ik hem als barokzangeres af en toe de les lezen: ‘Nee nee, dit of dat kan écht niet!’ En even later doen we weer ‘Danny Boy’ waarbij híj juist weer al improviserend de leiding neemt. Zie je, vanuit verschillende specialisaties, zoals in dit geval barok en jazz, kunnen er zulke prachtige dingen ontstaan!’
Zo stond ze onlangs in de Stadsgehoorzaal Leiden met Liza Ferschtman, Mike Fentross en het Rembrandt Frerichs Trio. “Allemaal mensen die elkaar nog nooit op een podium hadden ontmoet. En dan die sfeer van: ‘wij gaan met z’n allen iets moois neerzetten!’ Diezelfde saamhorigheid heerste er ook tijdens de opnamen voor Normal Gets You Nowhere. We zijn samen heel open-minded die studio ingegaan, zo van: ‘We kijken wel wat er ontstaat en de mooiste dingen zetten we op cd’. Die houding geeft een enorme vrijheid, veel meer dan het uitgangspunt ‘Alles moet straks op cd komen’. Dan krijg je een heel andere dynamiek.”

Je hebt voor deze cd ook zelf teksten geschreven.

“Voor mij is een nieuwe fase begonnen, waarin ik me geleidelijk ook als maker ontwikkel in plaats van alleen als uitvoerder. Dat begon al bij onze ‘Kerstpassie’, die we vanuit mijn artistieke ideeën is hebben ontwikkeld. En nu waren daar twee composities van Rembrandt waar oorspronkelijk geen zangpartij bij zat, maar die zó melodisch-lyrisch zijn dat ik dacht: oh, eigenlijk wil ik dit zíngen…! Dus moest ik er zelf een tekst bij maken. Ik ben bewust heel intuïtief gaan schrijven en toen rolden de zinnen zo uit mijn pen.”

Je hebt gekozen voor Engels en Frans?

“‘Carrousel’ had eerst een Engelstalige tekst. Maar kort voor ons optreden in Podium Witteman, met Rembrandt en het Amstel Quartet, vroegen ze van de redactie: ‘Heb je ook iets Frans? Want dat past zo mooi in het blokje…’ Waarop ik meteen riep: ‘Oké!’ en ja, toen zat ik eraan vast. Ik ben toen inderhaast iets gaan proberen en warempel: de Franse taal bleek zich eigenlijk heel logisch onder de melodie te voegen.”

Nog even terug naar je opmerking in Diskotabel. Je liet in de uitzending van 15 januari het Rembrandt Frerichs Trio horen en bepleitte meer diversiteit bij Radio 4.

“Ja, waarna presentator Lex Bohlmeijer op het idee kwam om aan de luisteraars te vragen wat zíj daarvan vonden. Prompt kwamen zo’n tachtig mailtjes binnen en ook Facebook ontplofte zowat! Even had ik het gevoel dat ik een revolutie had ontketend. Veel mensen gaven aan dat jazz op Radio 4 volgens hen inderdaad prima kon. Daartegenover stonden reacties van mensen die heel fel tégen waren, daar schrok ik even van, maar ach – dat hoort erbij.
Eigenlijk vind ik het wel goed als er wat reuring ontstaat zodat er een discussie op gang komt. Alleen, op een zeker moment werd ik wel gepositioneerd in de hoek van ‘Klaartje wil meer jazz’ en zó ligt het natuurlijk niet! Ik zoek gewoon de verruiming van muzikale grenzen en de ontmoeting van musici uit allerlei genres en culturen. Bovendien, wanneer noem je iets jazz? Als ik muziek van Theo Loevendie zing, is dat dan klassiek of jazz? En als ik Bach en Buxtehude zing met accordeon, hoe noem je dat dan?”

Kun je de discussie over verruiming van grenzen doortrekken naar de tijdsgeest?

“Jazeker, we leven in een tijd waarin we met onze maatschappij twee kanten op kunnen. Je kunt bang zijn om te verliezen wat je hebt, maar je kunt ook nieuwsgierig zijn naar wat zich misschien gaat ontvouwen. Zelf ben ik vooral nieuwsgierig. Maar ik begrijp de bange mensen ook wel. Het zijn roerige tijden.”

‘Als kunstenaar fungeer je als een soort observant in de samenleving,’ zei je vorig jaar.

“Dat is waar. Al denk ik soms: laat maar even zitten die nieuwsrubrieken, ik hoef al die ellende in de wereld niet te horen. Maar even later voel ik weer de aanvechting om als kunstenaar juist een positieve bijdrage te leveren. Want ik ben intussen wel onderdeel van die wereld.
Gelukkig spreek ik veel musici die dezelfde behoefte voelen, die ook zoiets hebben van ‘Wat kunnen wíj doen? Hoe kunnen wij vanuit ons vak proberen om die wereld toch een beetje mooier te maken?’ En dat mooier maken kun je ook op kleine schaal doen. Als ik een Arabische melodie met een Europese tekst zing en een paar mensen in de zaal éven kan laten denken: ‘O hé, wat leuk!’, dan is er al iets bereikt.”

Klaartje van Veldhoven: ‘Normal Gets You Nowhere’.
M.m.v. Antoinette Lohmann (viool), Erik Bosgraaf (blokfluit), Bert van den Brink (accordeon), Sören Leupold (theorbe) en het Rembrandt Frerichs Trio.
Uitgave in eigen beheer: KV2017-1.

(Foto: CD-cover)