381 afleveringen maakte de beroemde Amerikaanse televisieschilder Bob Ross (1942-1995) van zijn programma The Joy of Painting. In totaal zou hij zo’n 30.000 schilderijen hebben vervaardigd.
25 jaar na zijn dood presenteert Museum MORE in Gorssel ’s mans allereerste solotentoonstelling ooit: Happy Painting. Het museum zelf spreekt van ‘een wereldprimeur’.
Beeld: Bob Ross met vogel. © Bob Ross Inc
Gorssel – Eigenlijk zou Happy Painting op 8 november 2020 worden geopend, maar dat officiële moment moest worden uitgesteld vanwege de coronamaatregelen. Niettemin staan er al veertig schildersezels in een knusse halve cirkel. Op elke ezel prijkt een romantisch landschap. Zwartgeverfde wanden versterken het intieme ‘studio-gevoel’ van The Joy of Painting.
De expositie is een samenwerkingsproject van Museum MORE en de Bob Ross Inc, die zijn nalatenschap beheert. Het idee ontstond bij toeval, vertelt artistiek directeur Ype Koopmans. ‘Vorig jaar ging het gerucht dat ergens in Ruurlo een zolder zou vol liggen met werk van Bob Ross. Toen dachten we: “Als dát waar is, dan moeten we daar natuurlijk iets mee.” Dus gingen we bellen. Het bleek weliswaar een misverstand, maar voor we het wisten hadden we contact met de Bob Ross Inc. En ja, als er zoiets op je pad komt: een van de bekendste en meest geïmiteerde kunstenaars ter wereld, beroemder dan Jackson Pollock…!’
De expositie opent met het eerste schilderij dat Bob Ross op tv maakte, in 1982. Het wordt geflankeerd door twee vrijwel identieke landschappen. ‘Hij moest voor The Joy of Painting in 27 minuten een schilderij maken, want daarna begon de commercial. Daarom maakte hij er van tevoren alvast eentje, om te zien of hij het binnen die tijd zou redden,’ legt Koopmans uit. ‘En vervolgens maakte hij er nog eentje voor het instructieboek dat bij ieder tv-seizoen verscheen.’
Luchtmacht
Bob Ross werd in 1942 geboren in Florida, als zoon van een timmerman. Op zijn achttiende begon hij aan een militaire loopbaan bij de luchtmacht. Naderhand werd hij overgeplaatst naar Alaska, waar hij zijn vrouw Jane ontmoette. Maar al maakte de ruige natuur van Alaska diepe indruk op Ross, het militaire leven lag hem niet. Hij begon in zijn vrije tijd te schilderen. De besneeuwde bergtoppen, koele meren en donkere naaldbossen van Alaska zouden levenslang terugkeren in zijn werk.
In 1975 werd hij gegrepen door de tv-show van kunstschilder Bill Alexander. Wat Ross vooral fascineerde, was de snelle techniek van het ‘nat-in-nat’ schilderen: zo kun je in één keer een schilderij voltooien, zonder te wachten tot de olieverf is gedroogd. Hij benaderde Alexander, wist zich op te werken tot diens hulpinstructeur en zei de luchtmacht vaarwel.
Zo ontmoette Bob Ross in 1981 cursiste Annette Kowalski en haar man Walt. Weldra raakte Annette naar eigen zeggen ‘gehypnotiseerd’ door Ross’ manier van lesgeven: zijn kalmerende stem, zijn praktische aanwijzingen, zijn bemoedigende toon. ‘We maken geen fouten, we hebben just happy little accidents’ luidt een van zijn beroemdste uitspraken.
De Kowalski’s wierpen zich op als zijn pr-mensen en zakenpartners. Ze hielpen hem zijn tv-show op te zetten: The Joy of Painting. Bill Alexander was inmiddels met pensioen en wees Ross openlijk aan als opvolger. Er werd aan Ross’ imago gewerkt. De ooit zo stoer ogende militair – inclusief opgeschoren kapsel met vetkuif − evolueerde naar de zachtaardige bebaarde man in spijkerbroek, met zijn karakteristieke pluizige haardos.
‘Influencer’
Dat Ross’ werk ook wel als kitsch wordt beschouwd, is voor Ype Koopmans geen probleem. ‘Ik vind die paradox wel interessant: kunst die geen kunst is. En kitsch kan een enorme vitaliteit hebben. In veel jeugduitingen zit wel iets kitsch-achtigs, zoals de punk destijds. Ook in hedendaagse kunst trouwens. Andy Warhol is hét bekende voorbeeld, maar ook Banksy en Joseph Klibansky.’
Saillant detail: Bob Ross schilderde geen mensen. Het landschap was zijn specialiteit. Ype Koopmans: ‘Daar was hij ook heel goed in. Sommige onderdelen zijn echt virtuoos, zoals zijn paletmestechniek. Hij heeft bovendien mensen geïnspireerd om van schilderen hun beroep te maken. Ik denk nu aan Abbie Vandivere, restaurator bij het Mauritshuis. Zij begon als klein meisje al te schilderen dankzij video’s van The Joy of Painting. Nog steeds is ze enthousiast over zijn werkwijze.’
Niet alleen de techniek, ook de associatieve manier waarop Bob Ross de tv-kijker zacht babbelend betrok in zijn denkstappen was een kunstvorm op zich. ‘Hij wist heel goed hoe hij met de medium tv moest omgaan’, zegt Koopmans. ‘In onze tijd zou hij het nog steeds goed doen. Sterker nog: dat doet hij ook. Overal op internet zijn de filmpjes te vinden. Daar kijken zowel ouderen als jongeren naar. Eigenlijk was hij een influencer avant la lettre. Mensen noemen zijn lessen wel een soort mindfulness… Al die eigentijdse begrippen komen bij hem samen. Hij is echt een cultfiguur.’
Happy Painting, t/m 11 april 2021.
www.museumMORE.nl
Waardeer dit artikel!
Waardeer je dit artikel? Voel je vrij om dit te laten blijken met een kleine bijdrage. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand te houden.
