Nederland kent zo’n duizend officiële musea, en daarnaast een groot aantal officieuze. Welke verborgen pareltjes zitten daartussen?
Vandaag: het Ferdinand Domela Nieuwenhuis Museum, Minckelersstraat 11, 8442 CE Heerenveen
Open: dinsdag t/m vrijdag van 11.00-17.00 uur, in het weekend van 13.00-1700 uur.
www.ferdinanddomelanieuwenhuis.nl

Nederlands Dagblad, bijlage Gulliver, 12-04-2019

In welk museum zijn we vandaag?

Het Ferdinand Domela Nieuwenhuis Museum, een van Neerlands oudste biografische musea. In 1924 werd het al opgericht in Amsterdam, slechts vijf jaar na het verscheiden van deze ‘apostel van de arbeiders’. Momenteel is het onderdeel van Museum Heerenveen.
‘Domela Nieuwenhuis kwam zelf ook graag in Heerenveen’, vertelt directeur/conservator Linda Trip. ‘In dit gebied had hij ook de meeste aanhang. Hij bracht hier zelfs zijn wittebroodsweken door.’

Wat moet je hier beslist zien?

De sierlijke handschriften vol beledigingen en doodsbedreigingen die Domela Nieuwenhuis ontving en waar de dolle haat van afspat. ‘Hij was het allereerste socialistische Tweede Kamerlid,’ weet Linda Trip. ‘Anderen weigerden hem een hand te geven. Hij kreeg zelfs plaatjes toegestuurd van zichzelf aan de galg.’ Onwillekeurig denk je dan aan wat een Sylvana Simons in 2016 zoal over zich heen kreeg, inclusief die gefotoshopte lynchpartij.

Wat valt tegen?

Voor mensen met rugklachten is het jammer dat je niet kunt zitten. Natuurlijk staan er antieke stoelen en sofa’s, maar die zijn als onderdeel van de collectie ‘onbezitbaar’. Een aantal affiches in de zogeheten Teylers-vitrine bevindt zich op hurkhoogte. En wie de pagina’s van het blad ‘Recht voor Allen’ wil lezen, moet voorovergebogen staan.
Begrijpelijk is het wel: het museum beslaat vier kleine vertrekken, alle stijlgetrouw ingericht. Hoe plaats je daar nog een paar banken zonder het interieur te ontsieren? Gelukkig is de ruime hal van Museum Heerenveen, mét aangrenzend café, enkele tientallen meters verderop.

Is er iets christelijks te zien?

Uiteraard! Domela Nieuwenhuis was theoloog en begon zijn carrière als Luthers predikant. Maar nadat zijn eerste twee vrouwen in het kraambed waren gestorven, raakte hij in een geloofscrisis. Hij verliet de kerk, stortte zich op het socialisme, studeerde en publiceerde, hield vurige redevoeringen, beijverde zich voor algemeen kiesrecht en werd in 1888 Kamerlid voor de Friesche Volkspartij (FVP). Hoewel hij door Friese aanhangers wel als ‘ús Ferlosser’ werd aangeduid, wees hij die titel af. Zijn overtuiging was dat arbeiders hun lot in eigen hand moesten nemen.
In de boekenkast zien we de oude familiebijbel van het geslacht Domela Nieuwenhuis, opengeslagen bij de monumentale proloog van het Johannesevangelie: ‘In ’t begin was het Woord en het Woord was by Godt en Godt was het Woord.’ Verderop zien we zijn publicatie ‘Enige Bijbelverzen’.
Op de secretaire staat het Christusbeeld van de Deense kunstenaar Bertel Thorwaldsen, althans een kleine kopie daarvan; een cadeau van zijn eerste vrouw Johanna Lulofs. Het bronsplastiek ‘De Zaaier’ lijkt een bijbelse connotatie te hebben. Toch maakte de sociaal-realistische beeldhouwer Constantin Meunier deze figuur voor het Monument voor de Arbeid in Brussel. Domela Nieuwenhuis kreeg een exemplaar aangeboden bij het 25-jarig bestaan van zijn tijdschrift ‘Recht voor Allen’.

Hoe is de winkel?

Digitaal. De website www.ferdinanddomelanieuwenhuis.nl heeft een eigen ‘Museumwinkel’ (vermoedelijk klonk ‘webshop’ te vlot voor de ietwat plechtstatige sfeer van deze site) en die biedt een assortiment aan publicaties. Museum Heerenveen zelf heeft wel een ‘fysieke’ shop. Hier kun je Friese vlaggetjes, tassen met het opschrift ‘I love Fryslân’ en snuisterijen rondom de legendarische voetballer Abe Lenstra kopen.

Je moet hier beslist naartoe als je…

…de term ‘anarchisme’ associeert met primitiviteit en onbezonnenheid. Domela Nieuwenhuis was een erudiet man, maar werd in 1898 anarchist. Hij voorzag misbruik van elke vorm van gezag, zelfs in een communistische maatschappij. Voor hem bleef alleen het Utopia van een sociaal-anarchistische heilstaat over.