Elen Braga: ‘Bob’ (textiel op handgetuft tapijt)
Kattenvrienden kunnen hun hart ophalen in Kasteel Ruurlo. Daar loopt namelijk de tentoonstelling ‘Schattig & Kattig’. Een internationaal gezelschap van hedendaagse kunstenaars belicht allerlei trekjes van dit eigenzinnige wezen.
In mijn familie zijn we al minstens vijf generaties lang kattengek. Daarom waren mijn dochter en ik blij verrast toen Museum MORE de expositie Schattig & Kattig aankondigde, mét maandelijks een rondleiding door cultuurwetenschapper en museumgids Marianne Kasteel. Op Eerste Paasdag reisden we af richting Ruurlo. Mijn dochter kwam zelfs helemaal vanuit Den Haag naar deze waarlijk idyllische locatie in de Achterhoek, omgeven door een Engels landschapspark, die eeuwenlang de residentie was van de adellijke familie Van Heeckeren. Sinds 2017 fungeert de vijftiende-eeuwse havezate als afdeling van Museum MORE.
Kattengek
Tezamen met dertien andere kattengekken drommen we samen op de marmeren vloer van de bel-etage. Een gemêleerd gezelschap qua leeftijd. Natuurlijk weer vooral vrouwen, hoewel − nee, gelukkig tel ik toch vijf mannen die het stereotype doorbreken.
Eerst geeft gids Marianne wat informatie over deze tentoonstelling: hedendaagse kunst over katten, door een internationale cast van exposanten. “Het is vandaag behoorlijk druk,” waarschuwt ze, “dus we zullen straks moeten laveren tussen de kunstwerken en het publiek.”
De eerste kunstkat die we ontmoeten is ‘Bob’, een reusachtige rood-witte kater van textiel, op een handgetuft vloertapijt. Bob kijkt bedroefd naar de voorstelling die op zich op dat tapijt afspeelt; natuurrampen, bomaanslagen, oorlogsgeweld … Wat kan de Braziliaanse kunstenares Elen Braga hebben bewogen om juist een kat te kiezen bij deze tragische taferelen? Het is de eerste vraag die Marianne ons voorlegt.
“Rust en troost?” oppert een mevrouw uit de groep. Daar kunnen we ons wel in vinden. Marianne trekt vervolgens de parallel met online gedrag: ook op social media plegen we immers vaak troost en afleiding te zoeken door veelvuldig snoezige poezenplaatjes te delen.
Omstreden
Maar Bob mag dan een zachte, troostende knuffelkat zijn, Schattig & Kattig toont niet louter lieve poezels. We zien ook de stoute ‘Studiokat’ van Johan Kleinjan. De Koreaanse Minyoung Kim schilderde twee zwarte, scherpe kattenklauwen die een paar vissen boven een gootsteen schoonspoelen. Om maar te zwijgen van de zwartgallige humor in het veertiendelige beeldverhaal van de Amerikaan Michael Kirkham, getiteld ‘Bad Luck Fluffy’ (2010). Fluffy is een kat die in de dakgoot een stadsduif bejaagt, maar daarbij deerlijk ten val komt. Ook het omstreden tasje ‘My Dearest Cat Pinkeltje’ (2004) van de activistische kunstenares Tinkebell ontbreekt niet. Marianne Kasteel schenkt gepaste aandacht aan het kattenbont, maar weet ethische discussies behendig te omzeilen.
Met zijn verstilde olieverfportret ‘Kareltje’ (2022) roept schilder Peter Vos associaties op met Jan Mankes, die ook deze glaceertechniek toepaste. Op een gigantisch geweven wandtapijt legt Koen Taselaar de link tussen de vormen van eigentijdse kattenmanden en -krabpalen en de architectuur uit de oudheid, maar verbeeldt ook Egyptische en Aziatische de visies op de kat. Ergens rechtsonder herken ik zelfs nog een miniatuurversie van de zwart-witte kat van ‘onze’ Bart van der Leck. Toch komen zulke details vandaag niet ter sprake. Marianne Kasteel houdt het bewust laagdrempelig en vermoeit ons niet met ellenlange kunsthistorische uiteenzettingen. Liever prikkelt ze ons tot nadenken over de diepere lagen onder ieder kunstwerk. Daarnaast biedt ze ons af en toe een inkijkje in de toegepaste techniek en andere expressiemiddelen. Zo horen we dat Ralf Kokke voor het portret van zijn overleden kat ‘Poopoo’ (2023) niet alleen het perspectief danig vervormde, maar ook krijtverf gebruikte om de verfhuid meer structuur te geven.
‘Madammen’
Unaniem gefascineerd zijn we door ‘Cat’ (2020) van de Belg Klaas Rommelaere: een sculptuur van hout, schuimrubber en petit-point borduursel. Want Rommelaere heeft ontdekt dat voor borduurwerk voor hem de beste manier is om zich artistiek te uiten. “Hij heeft ook een team van dames – hij noemt ze zijn ‘madammen’ – die van borduren houden en graag met hem samenwerken,” vertelt Marianne.
Nog een frappant item is de serie ‘Hiro is Everywhere’ (2023) van kunstenaar Ahn Taewon. De Koreaan ontfermde zich over Hiro toen die nog piepklein kitten was en vereeuwigde zijn huisgenoot in vier sculpturen van beschilderde hars. Bij elk daarvan is een lichaamsdeel van Hiro uitvergroot: de kop, de pootjes, de rug, de staart.
In een piepklein kabinetje vinden we nog ‘Corduboy’ van Carolein Smit; ogenschijnlijk een zachte, soepele speelgoedkat van ribfluweel (vandaar de woordspelige titel), maar eigenlijk een bronssculptuur. En tot slot mogen we naar het filmzaaltje voor The Basement (2014). Deze korte docu van Erik van Lieshout vertelt over de zwerfkatten die in de kelders leven onder Museum Hermitage in Sint-Petersburg, en over de mensen die hen verzorgen.
Bij het weggaan vang ik nog net op hoe een oudere man tegen een medebezoeker verzucht: “Jahaa, wij léven katten …”
Te zien t/m 29 juni in Kasteel Ruurlo. Rondleidingen op 18 mei en 22 juni. Zie museummore-kasteelruurlo.nl
Waardeer je dit artikel?
Je las het gratis, maar je mag je waardering ook laten blijken met een donatie. Zo help je mij om als freelancer te blijven schrijven.